Περί συμφώνου ελεύθερης διαβίωσης

Επιτέλους η κυβέρνηση αποφάσισε να προωθήσει το νομοσχέδιο για την ελεύθερη διαβίωση των ζευγαριών.

Ένας νόμος που υπάρχει εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία στο οικογενειακό δίκαιο χωρών όπως η Γαλλία, μας έρχεται και στην Ελλάδα. Ας είναι, ποτέ δεν είναι αργά.

Τι όμως καινούργιο φέρνει αυτός ο νόμος; Είναι μόνο ζήτημα στυλ να μπορεί κανείς να νομιμοποιεί τη σχέση του μέσα από μια συμβολαιογραφική πράξη; Είναι ζήτημα μόδας μιας νέας γεννιάς που, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να επιβεβαιώσει τον εαυτό της, θα συρρέει μαζικά στα συμβολαιογραφικά γραφεία για να παντρευτεί με το γκόμενο ή τη γκόμενα και να τη σπάσει στους γονείς με τους οποίους βρίσκεται σε κόντρα;

Ενδεχομένως να γίνει και αυτό, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό της ισχύος του καινούργιου νόμου και μετά από τη διαφήμιση που θα του έχει γίνει δια της μεθόδου των αντιδράσεων.

Όμως επί της ουσίας το πράγμα είναι διαφορετικό.

Αυτό που κομίζει ο καινούργιος νόμος στην Ελληνική κοινωνία, και γι αυτό αποτελεί καινοτομία, είναι μια μεγάλη ηθική διαφορά.

Στην Ελλάδα, όσον αφορά το θέμα της οικογένειας υπήρξε για πολλά χρόνια μια ταύτιση του κράτους με την Εκκλησία. Ήταν πολύ εύκολο να παντρευτείς, αλλά τρομερά δύσκολο να χωρίσεις. Και μάλιστα θα έλεγα ότι ήταν επιβεβλημένο κάποιος στη διάρκεια της ζωής του να κάνει ένα γάμο.

Για τις μεν γυναίκες το να μείνουν στο ράφι ήταν κάτι σα φυσική καταστροφή. Πέρα από το γεγονός ότι θα έμεναν άκληρες, δε θα είχαν ποτέ τη δυνατότητα να έχουν τη συντροφιά και την προστασία ενός άντρα, καθότι οι σχέσεις εκτός γάμου ισοδυναμούσαν με πορνεία και άρα ήταν εξοβελιστέες. Έτσι, καταδικάζονταν σε μια αιώνια μοναξιά και είχαν τον οίκτο του κοινωνικού περίγυρου.

Για τους δε άντρες, αν και δεν υπήρχε ο ίδιος περιορισμός που υπήρχε στις εξωγαμιαίες σχέσεις σε σχέση με τις γυναίκες, ισχυρό φύλλο γαρ, υπήρχε ο φόβος και άρα η υποψία της οποιασδήποτε παρέκλισης από το φυσιολογικό, σε σχέση με τις σεξουαλικές προτιμήσεις. Ε, δεν ήταν και το πιο ωραίο πράγμα να σου βγει το όνομα...

Ο γάμος λοιπόν ήταν κάτι ιερό, ένας σταθμός στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Και γι αυτό το λόγο ήταν πολύ δύσκολο να λυθεί. "Ους ο Θεός συνέζευξε άνθρωπος μη χωριζέτω" λέει η Εκκλησία.

Και αυτό ακούγεται πολύ όμορφο, στην πράξη όμως είναι κάτι διαφορετικό.

Πάρα πολλοί άνθρωποι έζησαν δυστυχισμένες ζωές μόνο και μόνο επειδή από τις κοινωνικές συμβάσεις ήταν υποχρεωμένοι να συνεχίσουν σε ένα γάμο ο οποίος από ένα σημείο και μετά δεν είχε κανένα λόγο ύπαρξης. Και μαζί με αυτούς έγιναν δυστυχισμένα και τα παιδιά τους που ήταν υποχρεωμένα να ζουν μέσα σε μια οικογένεια όπου δεν υπήρχε καμμία επικοινωνία μεταξύ των μελών. Και ταυτόχρονα να παίρνουν το πρότυπο μιας διαλυμμένης σχέσης, το οποίο μετέφεραν και τα ίδια στα δικά τους παιδιά.

Η μητέρα μου στη δεκαετία του 70, όπου ακόμα και τότε, αν και θεωρητικά υπήρχε η δυνατότητα του διαζυγίου, στην πράξη αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο, ξεκίνησε έναν τεράστιο δικαστικό αγώνα. Τότε, έπρεπε ο οποιοσδήποτε ήθελε να πάρει διαζύγιο, να περάσει πρώτα από την Αρχιεπισκοπή και να εξηγήσει τους λόγους που ήθελε να χωρίσει. Μετά από αυτό, αν υπήρχαν σοβαροί λόγοι, πχ. μοιχεία ή εγκατάλειψη συζυγικής στέγης, δινόταν ένας χρόνος παράταση στο αίτημα, έτσι ώστε το ζευγάρι να τα ξαναβρεί. Τι να ξαναβρεί δηλαδή, η κατάσταση μεταξύ τους είχε ήδη τελειώσει, ενώ δε θάπρεπε να έχει καν αρχίσει. Παρόλα αυτά και επειδή ο πατέρας μου δε συναινούσε, το διαζύγιο δεν έβγαινε και προχώρησε η υπόθεση ως αντιδικία.

Τα επόμενα 6 χρόνια πέρασαν σαν εφιάλτης, και το διαζύγιο για τους γονείς μου βγήκε μόλις το 1985, περίπου 7 χρόνια μετά τον αρχικό τους χωρισμό και αφού στο μεταξύ ζούσαν χωριστά. Η έκδοση του διαζυγίου δε, κατέστη δυνατή μόνο μετά από το νόμο για το αυτόματο διαζύγιο, που ήταν και ένα από τα πιο σημαντικά νομοσχέδια της πρώτης περιόδου της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

Η ελληνική κοινωνία από τότε έχει αλλάξει.

Δεν είναι μόνο η χειραφέτηση των γυναικών, που πια μπορούν να κάνουν ακόμα και τα πιο αντρικά επαγγέλματα και να πληρώνονται αντίστοιχα παχυλούς μισθούς, πολλές φορές μεγαλύτερους από τους άντρες συναδέλφους τους. Είναι όλο το μπέρδεμα που υπάρχει στις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι άνθρωποι έχουν γίνει πάρα πολύ περίπλοκοι στη γεννιά του Internet. Περισσότερο απόμακροι και γι αυτό ίσως πιο μόνοι.

Είναι μια αλλαγή που έχει συντελεστεί βήμα το βήμα, αν και με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι συνέβαινε στις αντίστοιχες αλλαγές μέχρι τώρα.

Είναι λοιπόν στο χέρι του κράτους να αποφασίσει αν θα παρακολουθήσει τις αλλαγές στην κοινωνία, αλλαγές που πια είναι παγιωμένες, ή θα διαλέξει να παραμείνει ουραγός, στο όνομα κάποιων αξιών που εκφράζουν όλο και λιγότερους.

Κακά τα ψέμματα, οι σχέσεις δεν κρατάνε για πάντα., όσο κι αν πονάει αυτό να το παραδέχεται κανείς. Έχω δει ανθρώπους που παντρεύτηκαν μετά από τρελλό έρωτα και μετά από κάποια χρόνια αυτό τους τελείωσε, είτε και στους δύο, είτε απλά στον ένα από τους δύο.

Και αν ήταν παντρεμένοι, όπως οι γονείς μου, είχαν πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα, γιατί τους ήταν πάρα πολύ δύσκολο να χωρίσουν. Το νομοθετικό πλαίσιο με ένα πατερναλιστικό τρόπο στο στυλ "ξέρουμε πριν από σας για σας" τους επέβαλλε το τι θα κάνουν στη ζωή τους.

΄Με τον καινούργιο νόμο αυτό έρχεται να αλλάξει. Η επισημοποίηση της σχέσης είναι πάρα πολύ εύκολη, το ίδιο και η λύση της. Έτσι κι αλλιώς τις σχέσεις δεν τις κάνουν ούτε τα συμβολαιογραφικά γραφεία, ούτε οι δήμαρχοι ούτε πολύ περισσότερο οι παπάδες. Τις σχέσεις τις δημιουργούν οι άνθρωποι, είτε αυτές είναι επίσημες, είτε ανεπίσημες. Τις δημιουργεί η ανάγκη για συντροφικότητα, για να πάρεις και να δώσεις αγάπη, για ευτυχία. Και είναι πολύ δύσκολο να δεχτούμε, μέσα στην ανθρώπινη ασημαντότητά μας, όπου όλα στερούνται νοήματος, ότι μπορεί να υπάρχει ένα τέλος. Θα ήταν σαν παραδεχόμασταν την παντοδυναμία του θανάτου. Είναι όμως περισσότερο υγιές κάποιος να το παραδεχτεί.

Ο νέος νόμος δίνει λοιπόν τη δυνατότητα σε νέα ζευγάρια να επισημοποιήσουν τη σχέση τους με μια διαδικασία πολύ πιο απλή και από τα δύο είδη γάμων που υπάρχουν μέχρι στιγμής. Συμπεριλαμβάνονται όλα τα κληρονομικά δικαιώματα που έχουν οι σύζυγοι, το δικαίωμα διατροφής, η αναγνώριση των τέκνων που προκύπτουν.


Όσον αφορά το δικαίωμα της υιοθεσίας, σύμφωνα με μια συνέντευξη του υπουργού Δικαιοσύνης στο ¨Βήμα της Κυριακής", η κατάσταση είναι ασαφής. Σύμφωνα με αυτή το δικαίωμα της υιοθεσίας δε δίνεται στα ζευγάρια που "διαβιούν ελεύθερα" και συνεχίζει να ισχύει το ίδιο απαρχαιωμένο νομικό πλαίσιο που ισχύει μέχρι και σήμερα, που κάνει την υιοθεσία μια υπόθεση πάρα πολύ δύσκολη και μόνο για λίγους στην Ελλάδα.

Αυτά βέβαια για τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια. Για τα ομοφυλόφιλα το νομοσχέδιο, ποιεί την νύσσαν, ή αλλιώς, κατά το λαϊκότερον, κάνει τουμπεκί.

Τη στιγμή πού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όπου το σύμφωνο ισχύει, συμπεριλαμβάνονται οι ομοφυλόφιλοι, στην Ελλάδα αυτό δε συμβαίνει. Η τόλμη του νομοθετήματος δε φτάνει μέχρι εκεί. Το ελληνικό κράτος και οι εκλεγμένοι εκπροσωποί του συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια του ιδίου φύλλου σαν να μην υπάρχουν.

Και είναι αυτό μεγάλη υποκρισία καθώς είναι γνωστό ότι κάθε πολιτικός και κοινωνικός χώρος έχει από ένα ποσοστό ομοφυλοφίλων. Πάρα πολλοί από αυτούς απλώς κρύβονται, φοβούμενοι την κοινωνική κατακραυγή. Κάποιοι άλλοι, πιο τολμηροί, έχουν κάνει γνωστή την ομοφυλοφιλία τους στο κοινωνικό τους περιβάλλον, ίσως και πέρα από αυτό μερικοί.

Παρόλα αυτά για όλους η υποκριτική στάση του κράτους είναι πολύ περιοριστική.

Και ο νόμος αυτός έρχεται να το επιβεβαιώσει. Μιά από τις βασικές αρχές του διαφωτισμού αλλά και του Ελληνικού συντάγματος, η αρχή της αυτοδιάθεσης καταστρατηγείται. Τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, και αυτό με τη σφραγίδα του κράτους για άλλη μια φορά, με αυτό το νομοσχέδιο δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τα ετεροφυλόφιλα. Είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας, με τη ρετσινιά της ομοφυλοφιλίας τους από πάνω.

Σίγουρα αυτή η άποψη στην Ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει. Τις τελευταίες δεκαετίες οι ομοφυλόφιλοι έχουν πάψει να είναι πια οι γραφικοί του χωριού, πολλοί από αυτούς, κυρίως στα αστικά κέντρα, ζουν μια ανοιχτή ζωή και χωρίς να κρύβουν τη σεξουαλική τους ταυτότητα. Παρόλα αυτά το κράτος δε μπορεί ακόμα να το αναγνωρίσει. Δύο άνδρες ή δύο γυναίκες οι οποίοι/ες έχουν σχέση δε θεωρούνται ισότιμοι με ένα ετεροφυλόφιλο ζευγάρι.

Ο κύριος Χατζηγάκης σε σχετική ερώτηση της συνέντευξης αναφέρει ότι το νομοσχέδιο δεν αποδέχεται την ελεύθερη διαβίωση ζευγαριών του ιδίου φύλλου, επειδή (το νομοσχέδιο) είναι σύμφωνο με τις "Ελληνικές" παραδόσεις και αξίες. Λες και είναι μέσα στις Ελληνικές παραδόσεις και αξίες ένας γάμος χωρίς παπά και κουμπάρο!

Είναι βέβαια προφανές ότι η υποκριτική αυτή τοποθέτηση του υπουργού, προσπαθεί να κρύψει ότι η κυβέρνηση δεν αντέχει το ενδεχόμενο πολιτικό κόστος και δε θέλει να δυσαρεστήσει τη συντηρητική εκλογική της πελατεία.

Είναι κρίμα γιατί το νομοσχέδιο αυτό είναι, επί της αρχής, μια προοδευτική ιδέα. Από μια κυβέρνηση που όμως δεν είναι αρκετά τολμηρή. Και επειδή πηγαίνει κόντρα στο κοινοτικό δίκαιο για μη διάκριση των ανθρώπων όσον αφορά τη σεξουαλική ταυτότητα, θα προσβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα Κοινοτικά Δικαστήρια. Όπου δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα σταθεί...