Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014

Τα στερεότυπα και οι ιδεολογικές ισοπεδώσεις

Το να χρησιμοποιεί κάποιος το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου προκειμένου να μειώσει την αξιοπιστία του ή τη δύναμη των επιχειρημάτων του είναι απλώς σεξισμός. Και, βέβαια, η οποιαδήποτε αναπαραγωγή σεξιστικών προτύπων για να αντιπαρατεθεί κανείς με κάποιον άλλον, όχι μόνο αναπαράγει τις κυρίαρχες δομές εξουσίας του συστήματος όπως η πατριαρχία, αλλά αποτελεί και την πλέον ύπουλη πρακτική, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε πολιτικά θέματα. Καταλήγει δε, αντί να επιτύχει να μειώσει τα επιχειρήματα του αντιπάλου, να μειώνει τα επιχειρήματα αυτού που χρησιμοποιεί τη σεξιστική επίθεση για πολιτικούς λόγους.
Μια τέτοια περίπτωση παρουσιάστηκε τις τελευταίες ημέρες με την περίπτωση της Αφροδίτης Αλ Σάλεχ. Το στέλεχος του ΠΑΣΟΚ μας έχει συνηθίσει σε επιθετικές και απαξιωτικές δηλώσεις το τελευταίο διάστημα. Μετά από κάθε τέτοια δήλωσή της, λοιπόν, όλο και κάποιος -για πλάκα, και καλά...- ανεβάζει στο Ίντερνετ τη γνωστή, γυμνή της φωτογράφιση, αφήνοντας υπονοούμενα περί της «ηθικής» της. Με το να παρουσιάζει κανείς μια γυμνή φωτογραφία κάποιου με τον οποίο έχει μια αντιπαράθεση για ένα άλλο θέμα και μάλιστα πολιτικό, με το να εστιάζει δηλαδή όχι στις πολιτικές απόψεις αλλά στη γυμνή σάρκα, είναι σαν να υπονοεί ότι μια γυναίκα που φωτογραφίζεται γυμνή δεν είναι δυνατόν να την πάρει κανείς στα σοβαρά, οπότε οι απόψεις της είναι εξ ορισμού απορριπτέες.
Ιστορικά, κάθε φορά που υπήρχε μια διεκδίκηση από το γυναικείο κίνημα για περισσότερη ελευθερία, δικαίωμα ψήφου, χειραφέτηση κ.λπ., η επίθεση που δέχονταν όχι μόνο οι γυναίκες που κινητοποιούνταν αλλά και όλες οι γυναίκες αδιακρίτως είχε να κάνει με το φύλο τους και την «ηθική» τους, την «ηθική» όπως ορίζεται από τη χριστιανική εκκλησία -προνομιακό διαχειριστή του πανίσχυρου ιδεολογικού εργαλείου της θρησκευτικής πίστης- προς όφελος της εκάστοτε εξουσίας και στόχευε μεταξύ άλλων στη ρίζα της ανθρώπινης ύπαρξης, που είναι το σώμα και η αυτοδιάθεσή του. Η διαιώνιση σεξιστικών προτύπων από αριστερούς ανθρώπους (που συχνά γίνεται με εξαιρετική ελαφρότητα) αποτελεί πολύ μεγάλη αντίφαση, η οποία υποβαθμίζει όχι μόνο την πολιτική ως σκέψη και πράξη, αλλά ακυρώνει θεμελιώδη απελευθερωτικά προτάγματα της Αριστεράς.
Η περίπτωση της Αφροδίτης Αλ Σάλεχ είναι η πιο πρόσφατη από μια σειρά τέτοιων παραδειγμάτων που μπορεί κανείς να αντλήσει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι σεξιστικές επιθέσεις δεν είναι οι μόνες. Συχνά έχουμε ομοφοβικές επιθέσεις, όπως αυτή στον γνωστό τραγουδιστή Πέτρο Γαϊτάνο την επαύριο των δηλώσεών του για την υποστήριξη της Χ.Α. Εναντίον του σηκώθηκε ένα τεράστιο κύμα αντίδρασης, πολλά από τα σχόλια όμως, συχνά από αριστερούς ανθρώπους και χωρίς καμία αντίδραση από τους υπόλοιπους, δεν αφορούσαν τις φιλοφασιστικές του απόψεις, αλλά την εκτίμηση ότι είναι ομοφυλόφιλος.
Η χρησιμοποίηση σεξιστικών και ομοφοβικών αναφορών σε μια πολιτική αντιπαράθεση αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία. Σύμφωνα με αυτήν, οι γυναίκες και οι ομοφυλόφιλοι είναι πλάσματα αδύναμα στο σώμα και, κατ' επέκταση, στο πνεύμα και άρα ανάξια να συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο. Πρόκειται για σύνδεση που χρησιμοποιείται στις μέρες μας κατά συρροή και από το δεκανίκι του συστήματος που αποτελούν τα φασιστικά κόμματα. Αρκεί κανείς να θυμηθεί, σε αντιπαραβολή με την περίπτωση Γαϊτάνου, τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής Ηλ. Παναγιώταρο έξω από το θέατρο Χυτήριο να αποκαλεί τους ηθοποιούς της παράστασης Corpus Cristi «γαμημένες αλβανικές κωλοτρυπίδες»...
Για την Αριστερά αποτελεί αξιακό ζήτημα να καταπολεμά αυτή τη ρητορική και την πρακτική και όχι να την αναπαράγει. Γιατί ουσιαστικά η αναπαραγωγή αυτή αποδυναμώνει το οποιοδήποτε αξιακό πλεονέκτημά της και οδηγεί στο λάθος συμπέρασμα ότι όλοι είναι ίδιοι. Στη συγκυρία που βρισκόμαστε, από την αδυναμία της Αριστεράς να πείσει για το ιδεολογικό της πλεονέκτημα, κερδισμένος θα βγει μόνο ο φασισμός.

Δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 24 Ιανουαρίου 2014