Κατάληψη στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Σήμερα τη νύχτα ξεκίνησε μια κατάληψη στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Όπως διαβάζουμε και από το μπλογκ η κατάληψη γίνεται σα συνέχεια της εξέγερσης του Δεκεμβρίου, από πολίτες, όχι απαραίτητα του χώρου της Λυρικής Σκηνής ή της κλασσικής μουσικής.

Στο μπλογκ, στην αιτιολόγηση της κατάληψης παρατίθενται μια σειρά από ιστορικά γεγονότα που έχουν να κάνουν με κοινωνικούς αγώνες των τελευταίων πενήντα χρόνων στη χώρα μας και τη στάση που κράτησε η Λυρική Σκηνή τις ημέρες των γεγονότων εκείνων. Η αντιπαράθεση ιστορικών γεγονότων με τις αντίστοιχες πρεμιέρες εκείνης της περιόδου της Λυρικής Σκηνής δεν ξέρω με ποιο τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από τα μέλη της κατάληψης για να αιτιολογήσει τους λόγους που τους ώθησαν να καταλάβουν το κτήριο της Κρατικής μας Όπερας.

Και εδώ θέλω να πω ένα απλό πράγμα: Θεωρώ ότι η Τέχνη με τις όποιες ιδιομορφίες έχει καθεμιά μορφή της, δεν πρέπει να απέχει από τους κοινωνικούς αγώνες. Η Τέχνη, όπως και κάθε εκδήλωση της ζωής, είναι αποτέλεσμα της ζωής της ίδιας. Κατά συνέπεια, όσο και να προσπαθήσει κάποιος, καλλιτέχνης ή απλός θεατής ή ακροατής, να κλείσει τα αυτιά και τα μάτια του για να αποφύγει να ακούσει αυτό που γίνεται δίπλα του, αν αυτό είναι αρκετά δυνατό δε θα μπορέσει να το αγνοήσει.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή και οι καλλιτέχνες της όπερας, στους οποίους έχω την τιμή να ανήκω, είναι αλήθεια ότι δεν διακρίνονται για την οξεία πολιτική τους σκέψη και για τη βαθειά τους πολιτικοποίηση. Και αυτό έχει βαθειές ρίζες ιστορικές.

Το οικοδόμημα της δυτικής κλασσικής μουσικής αλλά και της όπερας αναπτύχθηκε κυρίως σε προηγούμενους αιώνες, όπου οι κοινωνικοί αγώνες δεν ήταν τόσο ανεπτυγμένοι, ή τόσο ισχυροί. Οι μουσικοί πάντα, για να τη βγάλουν καθαρή και να επιβιώσουν, αναζητούσαν μια θέση δίπλα σε ένα βασιλιά ή έναν πλούσιο, που για λόγους γοήτρου τούς προσελάμβανε για να γράφουν μουσική μόνο γι αυτόν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Josef Haydn, από τους λίγους μουσικούς που κατόρθωσαν να ζήσουν μια ζωή ισσοροπημένη και όχι πνιγμένοι στα χρέη, όπως ο μεγάλος φίλος και σύγχρονός του Wolfgang Amadeus Mozart.

Η μουσική και κυρίως η όπερα ήταν πάντα συνδεδεμένη με τους οικονομικά ισχυρούς. Και γι αυτό υπήρχε ένας πολύ σημαντικός λόγος: Η όπερα, όπως ενδεχομένως και το σινεμά είναι μια πάρα πολύ ακριβή τέχνη. Όμως η όπερα, όπως και το σινεμά, δεν είναι μια ελιτίστικη τέχνη όπως ενδεχομένως πιστεύει πολύς κόσμος και με το ποστ του ενδεχομένως το μπλογκ της κατάληψης αφήνει να διαφανεί.

Στις χώρες της κεντρικής και νότιας Ευρώπης η όπερα είναι ένα λαϊκό είδος, κάτι σαν το λαϊκό θέατρο και οι άνθρωποι παθιάζονται με αυτό. Στην Αυστρία αν κάποιος ασχημονήσει πάνω σε ένα έργο του εθνικού τους συνθέτη, του Mozart, το θέμα γίνεται πρωτοσέλιδο και οι καλλιτέχνες της όπερας είναι κάτι σα ροκ σταρ. Το ίδιο και στη Γερμανία, αλλά και στην Ιταλία και λιγότερο στην Ισπανία και τη Γαλλία ή την Αγγλία.

Στην Ελλάδα η όπερα είναι ένα ας πούμε ξενόφερτο είδος. Κι αυτό γιατί την εποχή που αναπτυσσόταν, από την Αναγέννηση και μετά, ο Ελλαδικός χώρος ήταν κάτω από την τουρκική κατοχή και άρα είχαμε την επιρροή του ανατολίτικου τρόπου σκέψης περισσότερο και κυρίως στη μουσική. Όμως, παρά το γεγονός ότι το είδος είναι ξενόφερτο, έχει πολύ μεγάλη λαϊκή αποδοχή.

Οι Έλληνες ως λαός αγαπάμε πολύ τη μελωδία και κυρίως τη μεσογειακή Ιταλική μελωδία, ας πούμε το Ιταλικό belcanto, το ωραίο τραγούδι όπως λέει και η λέξη στα Ιταλικά. Γι αυτό και πολύς κόσμος, όχι απαραίτητα πλούσιος ή μορφωμένος μουσικά συρρέει στη Λυρική Σκηνή για να ακούσει τα αγαπημένα του έργα από τους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούν με την άποψη της άρχουσας τάξης, ή ότι χαίρονται όταν τα κινήματα καταπνίγονται.

Απλά πηγαίνουν εκεί γιατί αποζητούν λίγη ομορφιά. Και αυτό παρέχει η όπερα στην κοινωνία: Ομορφιά. Η ανάγκη για λίγη ομορφιά σε αυτόν τον άσχημο κόσμο που ζούμε, είναι αυτή που δημιούργησε την ανάγκη γι αυτή τη μορφή τέχνης. Και είναι και αυτή η ίδια η ανάγκη που συνεχίζει να τη συντηρεί. Σε μια παράσταση όπερας κάποιος ξεχνάει για λίγο την καθημερινότητα αλλά έρχεται αντιμέτωπος με ζητήματα προσωπικά, υπαρξιακά, που έχουν να κάνουν με την ουσία της ύπαρξης, όπως είναι ο έρωτας και ο θάνατος. Και τα κοινωνικά κινήματα, ναι! Ένας από τους πιο πολιτικοποιημένους συνθέτες υπήρξε ο Μπετόβεν του οποίου η όπερα Fidelio, εκτός από ένα αριστούργημα της τέχνης, είναι και ένα από τα πιο πολιτικοποιημένα έργα της κλασσικής μουσικής.

Για να τελειώνουμε: Συμφωνώ με την κατάληψη ως μορφή αγώνα. Μας δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε μια σειρά ζητήματα που παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικά, δε μας απασχολούν και τόσο το τελευταίο διάστημα, όπως η σχέση τέχνης και κοινωνικών αγώνων.

Το να αιτιολογεί την κατάληψη κάποιος όμως λοιδορώντας συλλήβδην το χώρο της όπερας και των καλλιτεχνών της ως αρωγούς στα σχέδια της άρχουσας τάξης και των εκπροσώπων της δείχνει πρώτα από όλα ότι είναι ανιστόρητος και έχει πλήρη άγνοια του χώρου.

Θα είμαι εκεί για να συζητήσουμε όλοι μαζί. Αν είστε καλλιτέχνες ή όχι το ίδιο κάνει. Ελάτε όλοι από κει.

Για το τέλος ένα κομμάτι από το Fidelio από το μεγάλο τενόρο James King.