«Το Δ.Σ. της Λυρικής είναι επικίνδυνο για το θέατρο»

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Τζοβάνι Πάκορ, είναι ο μόνος που δεν έχει μιλήσει αυτή την κρίσιμη για το θέατρο περίοδο. Αν και είδε το έργο του να ακυρώνεται από τη μία μέρα στην άλλη, αποφάσισε συνειδητά να μην αντιδράσει μέχρι να δει τι μέτρα θα έπαιρνε το νέο διοικητικό συμβούλιο. Σήμερα με βεβαιότητα υποστηρίζει ότι οι «επιλογές τους είναι επικίνδυνες για το θέατρο».


Συγκεκριμένα τρεις αποφάσεις του νέου Δ.Σ. θεωρεί λανθασμένες και αδικαιολόγητες. Το κλείσιμο του θεάτρου «Ακροπόλ», τη ματαίωση της συμπαραγωγής της ΕΛΣ με το Ελληνικό Φεστιβάλ για μια άλλη όμως «Νόρμα» από αυτή που ανέβηκε στο Ηρώδειο και την ακύρωση της περιοδείας στο Φεστιβάλ του Βισμπάντεν στη Γερμανία.

«Το "Ακροπόλ" κοστίζει στην ΕΛΣ περίπου 250.000 ευρώ το χρόνο» εξηγεί. «Αν το ζητούμενο είναι ένα φτηνό θέατρο, τέτοιο είναι το "Ακροπόλ". Εκανα διαπραγματεύσεις με τον ιδιοκτήτη του και για τη νέα σεζόν μάς το νοίκιαζε στη μισή τιμή. Από 535.000 ευρώ στις 250.000 ευρώ το χρόνο. Φέτος, με το "Μικρόβιο της Αγάπης" του Κώστα Γιαννίδη είχαμε εισπράξεις από εισιτήρια ένα εκατομμύριο ευρώ, για την ακρίβεια 998.000. Το κόστος της παραγωγής ήταν 1.030.000 ευρώ. Και μιλάμε για εκατοντάδες παραστάσεις κάθε μέρα για όλους τους κατοίκους της Αττικής. Ηταν μια λάθος απόφαση, 100%. Και κανένας δεν με ρώτησε...»

Εχει όντως ευρύ κοινό το «Ακροπόλ», αλλά επικερδές δεν είναι. «Θέατρο χωρίς επιχορήγηση, κρατική ή ιδιωτική, δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο» απαντά. «Εκτός από την Arena di Verona, που είναι μοναδική στο είδος της». Από εκεί άλλωστε ήρθε στην Αθήνα ο 53χρονος Τζοβάνι Πάκορ πριν από δυόμισι χρόνια. Από το 2002 κατείχε τη θέση του καλλιτεχνικού συντονιστή. Ο διάσημος θεσμός για τις 50 παραστάσεις που δίνει κάθε καλοκαίρι «κόβει» κάθε μέρα κατά μέσο όρο 11.000 εισιτήρια, τα οποία αποφέρουν ημερησίως 550.000 ευρώ, ήτοι 26 εκατ. ευρώ τη θερινή σεζόν!

Αντίθετα, «σε ένα θέατρο όπως το "Ολύμπια", με 700 θέσεις, είναι αδύνατον η παραγωγή να είναι κερδοφόρα» λέει ο Τζοβάνι Πάκορ. Και ρίχνει το γάντι στους πολιτικούς. «Ενας οργανισμός, όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, είναι σαν την Εθνική Αμυνα. Δεν φέρνει χρήματα. Είναι εθνική περιουσία και όχι υπερβολή...»

Εντονα δυσαρεστημένος είναι και με την απόφαση του Δ.Σ. της ΕΛΣ να ακυρώσει τη συμπαραγωγή με το Ελληνικό Φεστιβάλ. «Με τον Γιώργο Λούκο καταλήξαμε από κοινού στη "Νόρμα" με σκηνοθέτη τον Γιάννη Κόκκο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Λυρικής το Ελληνικό Φεστιβάλ θα πλήρωνε το 50% της παραγωγής και θα αναλάμβανε και τη διαφήμισή της. Με τη "Νόρμα" που παρουσιάσαμε στο Ηρώδειο το φεστιβάλ δεν ασχολήθηκε καθόλου».

Η συμφωνία προέβλεπε και άλλο καστ. Γιατί δεν αντέδρασε ως ο καθ' ύλην αρμόδιος καλλιτεχνικός διευθυντής; «Μου ανακοινώθηκε η απόφαση ξαφνικά τον Μάιο. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη. Περίμενα να δω τι θ' ακολουθήσει...» Και, σύμφωνα με τον ίδιο, ακολούθησαν χειρότερα. «Είμαι πια βέβαιος ότι οι επιλογές τους είναι επικίνδυνες για το θέατρο. Γιατί; Μειώνουμε τους εργαζόμενους, στέλνουμε σπίτι τους καλύτερους επαγγελματίες που το θέατρο έχει ανάγκη. Δεν ανανεώσαμε τη σύμβαση του Δημήτρη Τηλιακού, ενός διεθνή βαρύτονου που τραγουδάει στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης. Αυτό είναι πολύ κακό για τη Λυρική. Με τέτοια τακτική δεν μπορούμε να τη σώσουμε. Και την ώρα που εγώ στέλνω στο σπίτι 20 άτομα, μου ζητάνε να υπογράψω νέο, υψηλότατο, συμβόλαιο για μία διοικητική υπάλληλο. Και μάλιστα πιεστικά».

Αναγνωρίζει τη σοβαρότητα των καταγγελιών του. «Αν υπογράψω αυτή τη σύμβαση, δεν θα μπορώ να μπω μέσα στο θέατρο». Αλλά και τώρα δεν περνάει καλύτερα. Υποστηρίζει ότι από την πρώτη μέρα που ήρθε το νέο Δ.Σ. δεν «πληρώνουμε τίποτα. Ούτε τα χρέη μας ούτε τους καλλιτέχνες. Χρωστάμε ακόμη στους καλλιτέχνες (ερμηνευτές, σκηνοθέτες κ.λπ.) της "Κακοφυλαγμένης κόρης", της "Αριάδνης στη Νάξο", του "Ριγκολέτο", της "Τραβιάτα", του "Γκαλά του Μπαλέτου" στο Μέγαρο και της φετινής "Μποέμ". Κάθε μέρα δέχομαι 20 τηλεφωνήματα... Και ακόμη δεν ξενοικιάσαμε τα πανάκριβα γραφεία μας...»

Τον περασμένο Νοέμβριο αντιμετωπίσατε μεγάλο οικονομικό πρόβλημα και μόνος σας αποφασίσατε τη ματαίωση του «Χορού των Μεταμφιεσμένων» στο Μέγαρο. Δεν έπρεπε να ληφθούν από τότε κάποια μέτρα;

«Ηταν η πρώτη φορά που θα κάναμε αληθινή συμπαραγωγή με το Μέγαρο. Μία από τις τελευταίες συναντήσεις του αείμνηστου Χρήστου Λαμπράκη ήταν μαζί μου, παρουσία του Νίκου Τσούχλου. Συναποφασίσαμε ότι τα επόμενα τρία χρόνια θα κάνουμε με το Μέγαρο συμπαραγωγές και εννοούμε αληθινές συμπαραγωγές, 50-50%. Εχω κρατήσει μάλιστα το χειρόγραφο σημείωμά του, στο οποίο έγραψε ποιες όπερες πρότεινε. Ηθελε τις "Χορό των Μεταμφιεσμένων", "Λουτσία ντι Λαμερμούρ", "Σαμψών και Δαλιδά" κ.ά. Στη Λυρική όμως μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου δεν είχαμε κάνει τίποτα. Οταν έχεις σκηνοθέτη τον Ούγκο ντε Ανα και δεν έχεις χρήματα να αγοράσεις ξύλα, υφάσματα, χρώματα, αντιλαμβάνεστε... Είχα υποχρέωση να ενημερώσω σε εύλογο χρονικό διάστημα το Μέγαρο. Σε ένα μόνο μήνα "Χορό των Μεταμφιεσμένων" δεν φτιάχνει και ο ικανότερος άνθρωπος στον κόσμο».

Τι είχατε σκεφτεί; Πως θα συνεχίζατε;

«Δεν υπάρχει πουθενά θέατρο με 17 εκατ. ευρώ επιχορήγηση το χρόνο. Δεν είμαστε Παρίσι, ούτε Βιέννη, αλλά με αυτά τα χρήματα δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Μόνο επαρχιακά θέατρα μπορούν να τα βγάλουν πέρα με αυτό το ποσό. Αλλά μιλάμε για την Εθνική Λυρική Σκηνή, τη μοναδική όπερα της χώρας. Αν επιλέξουμε τις φτηνές παραγωγές, ο κόσμος θα χάσει σύντομα το ενδιαφέρον του. Με 24 εκατ. ευρώ η Λυρική μπορεί να δουλέψει πολύ καλά με προαπαιτούμενο μια σωστή διοίκηση. Δεν αντέχει βέβαια παραγωγές όπως ο "Ταγχόιζερ" ή οι "Πουριτανοί" του ενός εκατομμυρίου ευρώ».



Ναι στην αξιολόγηση των καλλιτεχνών, αλλά με όρια

«Για πρώτη φορά στην ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «έκλεισα» τρεις παραστάσεις στο Διεθνές Φεστιβάλ του Βισμπάντεν.
Θα παρουσιάζαμε δύο βραδιές "Μποέμ" και την τρίτη "Αριάδνη στη Νάξο". Ηταν 100% πληρωμένη όλη η περιοδεία. Δεν κόστιζε τίποτα και ήταν εξαιρετική διαφήμιση για τη Λυρική. Την ακύρωσαν τελευταία στιγμή κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη τυπώσει προγράμματα και αφίσες. Ευτυχώς δεν μας έκαναν μήνυση. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την ακύρωση. Το καλό όνομα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ήταν δουλειά για μένα...».

Παρ' όλα αυτά ο Τζοβάνι Πάκορ ετοιμάζει τον προγραμματισμό των επόμενων δύο χρόνων και το οργανόγραμμα -θα τα παραδώσει στις 25 Ιουλίου.

Ο νέος προγραμματισμός θα μετατρέπει την ΕΛΣ σε λαϊκή όπερα, όπως ανακοίνωσε ο νέος πρόεδρος Νίκος Μουρκογιάννης;

«Οι λαϊκές όπερες (popular operas) που πουλάνε εισιτήρια δεν ξεπερνούν τις 10. Υστερα από δύο χρόνια εξαντλούνται και θα πρέπει να ξαναρχίσουμε από την αρχή. Η "Μποέμ", που παρουσιάσαμε φέτος για τρίτη χρονιά, είχε μεν κόσμο αλλά δεν ήταν sold out. Το σημαντικότερο για μένα είναι η εκπαίδευση, τόσο των καλλιτεχνών όσο και του κοινού».

Μπορεί να γίνει ανταγωνιστικό ένα θέατρο 750 ατόμων που το δυναμικό του δεν έχει αξιολογηθεί ή δεν δέχεται να αξιολογηθεί;

(Δυσκολεύεται να απαντήσει). «Παντού σε όλο τον κόσμο συναντάς στα θέατρα άτομα με λιγότερες ικανότητες. Με το οργανόγραμμα θα προσπαθήσω να κάνω κάτι προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά έχετε υπόψη ότι τους αορίστου χρόνου εργαζόμενους δεν μπορώ να τους πειράξω».

Πόσες θέσεις προβλέπετε;

«Λίγο πάνω από 600. Αυτό πρέπει να είναι το νούμερο όταν μιλάμε για μπαλέτο, όπερα, οπερέτα, παιδικό, παραστάσεις στο Μέγαρο, Ηρώδειο... Δεν νομίζω ότι είμαστε πολλοί. Πρέπει να προετοιμαστούμε για τη μεταφορά στο καινούργιο κτίριο. Πέρυσι είχαμε φτάσει τους 835. Αυτό το νούμερο είναι πολύ μεγάλο».

Λένε ότι είστε καλός με τους εργαζόμενους και τα σωματεία.

«Δεν είμαι καλός. Είμαι σωστός. Καταλαβαινόμαστε μεταξύ μας με το που θα συναντηθούμε. Είμαστε σαν τα σκυλάκια. Μυρίζουμε πότε ο άλλος κάνει παιχνίδια και πότε είναι ειλικρινής».

Ο κύριος Πάκορ λοιπόν αποφάσισε να μιλήσει γι αυτά που συμβαίνουν στο μοναδικό λυρικό θέατρο της Ελλάδας. Και από όσα λέει φαίνεται ότι συμβαίνουν τέρατα και σημεία! Πώς αλλιώς να κρίνει κανείς την απόλυση ενός πρωτοκλασσάτου Έλληνα βαρυτόνου με διεθνή καριέρα, του Δημήτρη Τηλιακού (και μάλιστα θα προσθέσω εδώ ότι η απόλυσή του ανακοινώθηκε στον ίδιο με τρόπο απαξιωτικό), ενώ προτίθενται να ανανεώσουν τη σύμβαση διοικητικής υπαλλήλου με παχυλό μισθό και μάλιστα από όσα λέει ο κύριος Πάκορ πιέζουν τον ίδιο να υπογράψει τη σύμβασή της; Ή το κλείσιμο του Ακροπόλ, τη στιγμή που μόνο αυτό από όλες τις σκηνές της ΕΛΣ ήταν κερδοφόρο;

Είναι πασιφανές ότι αυτή η διοίκηση που έχει έρθει στο θέατρο εδώ και μερικούς μήνες, και κυρίως ο πρόεδρος του Δ.Σ. κύριος Μουρκογιάννης, έχουν μοναδικό σκοπό το ξήλωμα του θεάτρου. Πώς αλλιώς να χαρακτηρίσει κανείς την ακύρωση την τελευταία στιγμή της προγραμματισμένης παράστασης στο Wiesbaden της Γερμανίας με όλα μάλιστα τα έξοδα πληρωμένα; (!!!) Είναι ή δεν είναι παράλογη αυτή η κίνηση; Και τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στην αξιοπιστία του θεάτρου στη διεθνή αγορά τόσο όσον αφορά μελλοντικές συμπαραγωγές όσο και τη δυνατότητα μετάκλησης σημαντικών καλλιτεχνών, μια και είναι γνωστό ότι όλες οι κακές ειδήσεις διαδίδονται με ταχύτητα αστραπής και πολύ περισσότερο οι παράγοντες της όπερας παγκοσμίως επικοινωνούν μεταξύ τους και γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή τι συμβαίνει διεθνώς;

Μάλλον όλα αυτά δεν ενδιαφέρουν τον κύριο πρόεδρο του Δ.Σ. ο οποίος παρεμπιπτόντως δεν είναι καλλιτέχνης ο ίδιος και έτσι έχει μειωμένες ευαισθησίες, ή και καθόλου, επί των καλλιτεχνικών θεμάτων, όπως το ίδιο συμβαίνει από ό,τι φαίνεται και με τον υπουργό που τον διόρισε, τον κύριο Γερουλάνο, που τους μήνες που είναι στον υπουργικό θώκο το έργο που έχει να παρουσιάσει είναι μηδαμινό. Γι αυτούς λοιπόν οι καλλιτεχνικοί οργανισμοί όπως η Λυρική Σκηνή είναι οργανισμοί που θα πρέπει να λειτουργούν με βάση το κέρδος και μόνο, και αν δε φέρνουν λεφτά θα πρέπει να κλείνουν.
Σύμφωνα βέβαια με αυτή τη λογική δε θα υπήρχε κανένας καλλιτεχνικός οργανισμός σε αυτή τη χώρα, αλλά και πουθενά σε όλη την Ευρώπη μια και η Τέχνη είναι παντού επιχορηγούμενη.

Στην περίπτωση της ΕΛΣ όμως ο κύριος Μουρκογιάννης δεν ακολουθεί ούτε αυτόν τον κανόνα, μια και το Ακροπόλ που είναι κερδοφόρο είναι το πρώτο που έκλεισε παρά το ότι όπως λέει ο κύριος Πάκορ, ο ιδιοκτήτης του θεάτρου κύριος Παρίσης προσφέρθηκε να μειώσει το νοίκι του θεάτρου στο μισό, δηλαδή 250.000 ευρώ το χρόνο. Ο κύριος πρόεδρος αγνόησε αυτή την προσφορά. Γιατί άραγε; Μήπως γιατί αυτό που πραγματικά διακυβευόταν ήταν η πάση θυσία απόλυση των διακοσίων περίπου εργαζομένων στο συγκεκριμένο θέατρο και όχι απαραίτητα η εξοικονόμηση χρημάτων από το νοίκι που ήταν δήθεν υψηλό;